Πράγα - Τύχο Μπράχε - Γιοχάνες Κέπλερ (β' μέρος)

Άγάλματα των δύο μεγάλων αστρονόμων κάπου στην Πράγα.

Όσο έκανε τέτοιες ανακαλύψεις ο Κέπλερ και βελτιωνόταν σαν επιστήμονας άρχισε να ζητάει περισσότερα δικαιώματα. Ήθελε να αναγνωριστεί ως ισότιμος του Τύχο και να πάρει και τη δέουσα αύξηση στο μισθό του. Οι διαπραγματεύσεις κράτησαν όλη την άνοιξη. Ο Γιοχάνες ήθελε δύο μισθούς (έναν από τον αυτοκράτορα και έναν από τον Τύχο), ρεπό όλα τα απογεύματα για να κάνει δικές του δουλειές, δικό του σπίτι εκτός του κάστρου και μεταφορά της οικογένειας του στην περιοχή. Το παράλογο της υπόθεσης ήταν πως όσο πιο νευρικός γινόταν ο ήρεμος Γιοχάνες τόσο πιο υπομονετικός ήταν ο ευέξαπτος και πότης Τύχο. Αναγνώριζε ότι παρά τις λανθασμένες κοπερνίκειες απόψεις του Γιοχάνες πως ο μικρός, δυστυχώς για αυτόν, ήταν ιδιοφυία. Επίσης ήταν πιθανό πραγματικά να συμπαθούσε αυτόν τον κοντό, αδύνατο νεαρό που όταν νευρίαζε γινόταν περισσότερο κωμικός παρά τρομακτικός και γι’ αυτό δεχόταν τις απαιτήσεις του. Στις αρχές Απρίλη ο Γιόχανες έστειλε στον Τύχο τους όρους του και ο Τύχο απάντησε με ένα κείμενο που έθετε σαν βασικό όρο την μυστικότητα των εργασιών. Επίσης υπόσχονταν ότι θα αναλάμβανε τα έξοδα του ταξιδιού της οικογένειας και θα έψαχνε να τους βρει και σπίτι. Θα έδινε μισθό και θα ζητούσε από τον Ροδόλφο να κάνει το ίδιο αλλά θεωρούσε περιττό να δεσμευτεί για τα ελεύθερα απογεύματα και τις αργίες γιατί ήταν κάτι που ήδη ίσχυε για όλους τους βοηθούς του. Αυτό ήταν! Πάλι βοηθός! Ο Γιοχάνες όμως ήταν ανένδοτος, ή όλα ή τίποτα! Έτσι το βράδυ στο δείπνο αφού ήπιε αρκετά εξαπέλυσε μία άνευ προηγουμένου επίθεση στον Τύχο, ο Τύχο δε μπόρεσε να συγκρατηθεί και απάντησε και αυτός και έτσι ο Κεπλερ αποχώρησε το ίδιο βράδυ και έμεινε στου καλού Βαρόνου Χοφμαν. Την επομένη με τη μεσολάβηση του βαρόνου ο Μπράχε έστειλε επιστολή ότι θα μπορούσε να δεχτεί πίσω τον Κεπλερ μόνο αν ζητούσε γραπτώς συγγνώμη. Ο Κεπλερ βλέποντας ότι αν δε το έκανε θα έχανε τα πάντα ζήτησε τη συγγνώμη και ο Τύχο σε μία πρωτοφάνη πράξη αβρότητας πήγε στην Πράγα, αγκάλιασε τον Γιοχάνες και τον έφερε πίσω στο σπίτι. Η συμφωνία μετά ήταν θέμα λεπτών. Και οι μισθοί θα ήταν κανονικοί και σπίτι θα είχε και την οικογένειά του θα έφερνε.





Το Belvedere, ένα υπέροχο δείγμα
Ιταλικής αρχιτεκτονικής στην Πράγα!
(Ένας Θεός ξέρεις πως άντεχαν
μέσα σε αυτούς του ψιλούς τοίχους τους διόλου
Ιταλικούς χειμώνες της Βοημίας!)

Αφού έκλεισε η συμφωνία ο Κέπλερ ταξίδεψε στο Γκρατς για να πάρει την οικογένεια του. Στο μεταξύ στις αρχές Ιουνίου επέστρεψε στην Πράγα από την κρυψώνα του ο Ροδόλφος. Όπως ήταν φυσικό είχαν μαζευτεί πολλές δουλειές από τους τόσους μήνες διακοπών και έτσι οι συμβουλές του αυτοκρατορικού μαθηματικού (και αστρολόγου βεβαίως-βεβαίως) ήταν απαραίτητες στο παλάτι συνεχώς. Αυτό ανάγκασε τον Τύχο να εγκαταλείψει το Benatky και με βαριά καρδιά (αφού οι εργασίες έφταναν στο τέλος τους και τα τελευταία όργανα είχαν φτάσει από το Βεν) να πάει να εγκατασταθεί στην Πράγα στον Χρυσό Γρύπα. Ο αυτοκράτορας μάλιστα για να κάνει λίγο πιο εύκολη τη ζωή στον Χρυσό Γρύπα έκανε έξωση στο μοναστήρι με τους μοναχούς να θεωρούν υπαίτιο τον Μπράχε τον οποίο θεωρούσαν σατανιστή και αλχημιστή. (Η αλήθεια είναι πάντως πως ο Ροδόλφος μάλλον έψαχνε ευκαιρία να τους ξαποστείλει. Ο αυτοκράτορας είχε βάλει από καιρό στο μάτι ένα άγαλμα της Παναγιάς με το Θείο Βρέφος που είχε το μοναστήρι και το είχε πάρει για να το βάλει στο προσωπικό του παρέκκλιση. Την επόμενη μέρα όμως το άγαλμα βρέθηκε πάλι στο μοναστήρι με τους μοναχούς να λένε ότι γύρισε μόνη του στο σπίτι. Όλοι μπορούμε να φανταστούμε την Παναγία ανάστατη με το Μωρό στην αγκαλιά να τρέχει από το κάστρο στο μοναστήρι. Το ίδιο πράγμα έγινε τρεις φορές! Και όταν ο Ροδόλφος το πήρε απόφαση έκανε δώρο στην Παναγία ένα χρυσό στέμμα και ολοκληρώθηκε η ευτυχία της στο σπίτι που είχε επιλέξει). Μία άλλη απόδειξη ότι το μοναστήρι δεν έκλεισε εξαιτίας του Τύχο ήταν πως συνέχισε να διαμαρτύρεται στον Ροδόλφο και έτσι πέτυχε τη μεταφορά του σε ένα σπίτι στην περιοχή Tychonova. Ήταν το Belvedere, κτίριο το οποίο υπάρχει ακόμη και σήμερα. Όταν εγκαταστάθηκε εκεί ο Τύχο διαπίστωσε πως τα ανάκτορα του έκρυβαν ένα μεγάλο κομμάτι του ουρανού. Δε μπορούσε όμως να κάνει και πολλά.

Στο μεταξύ στο Γκρατς ο Κεπλερ ήταν απελπισμένος. Οι αρχές δεν έδιναν άδεια σε αυτόν και την οικογένεια του να φύγουν και επίσης δε δέχονταν να του καταβάλουν μισθούς παρά τις αντίθετες επιταγές του αυτοκράτορα! Στράφηκε σε έναν τοπικό δούκα για να βρει χορηγία ο οποίος όχι μόνο δε του έδωσε αλλά ανακοίνωσε πως όποιος δεν ήταν καθολικός έπρεπε να εγκαταλείψει όλα τα υπάρχοντα του και να φύγει από την περιοχή σε διάστημα έξι εβδομάδων. Η μοναδική ελπίδα του Κέπλερ ήταν πάλι η Πράγα και ο Τύχο. Στα μέσα του Οκτώβρη λοιπόν επέστρεψε στην πόλη και έμεινε στου καλού Βαρόνου Χοφμαν.

Ο Τύχο από την άλλη ήταν απογοητευμένος. Ήταν αντιμέτωπος με την τρέλα του αυτοκράτορα δύο-τρεις φορές την ημέρα και αναγκαζόταν να μάχεται για την εύνοια του με όλους τους απατεώνες που είχε μαζέψει γύρω του. Ο Μπράχε ήταν 55 χρονών και είχε φάει τη ζωή του προσπαθώντας να βρει ένα καταφύγιο. Ήθελε να αποδείξει το ορθόν της υπόθεσης του για το σύμπαν και έβαλε τον Κέπλερ να δουλέψει πάνω σε αυτό αποφασισμένος να κυκλοφορήσει για πρώτη φορά βιβλίο με τις θέσεις του. Ο Κέπλερ δούλεψε σκληρά πάνω σε αυτό το βιβλίο που δεν κυκλοφόρησε παρά ημιτελές τον 19^ο αιώνα. Την επόμενη χρονιά ο Κέπλερ πήγε πάλι στο Γκρατς μήπως σώσει κάτι από την περιουσία του αλλά δεν κατάφερε κάτι. Όταν επέστρεψε ο Τύχο τον συνόδεψε για πρώτη φορά στο παλάτι για να γνωρίσει τον Ροδόλφο. Ο Ροδόλφος είχε επανέλθει λιγάκι στα λογικά του και αισθάνθηκε μεγάλη τιμή όταν άκουσε ότι ο Τύχο σε συνεργασία με τον Γιοχάνες θα εξέδιδαν ένα βιβλίο με τα αποτελέσματα όλων των ερευνών που είχαν κάνει τόσα χρόνια. Το όνομα του βιβλίου θα ήταν Tabulae Rudolphinae. Σε μία απίστευτη κίνηση αβρότητας ο Τύχο έθεσε σαν μόνο όρο για την έκδοση αυτού του βιβλίου την εξασφάλιση ενός μισθού για τον Γιοχάνες. Έτσι ο Κέπλερ είχε πλέον ο,τι ζητούσε. Απεριόριστη πρόσβαση στις μετρήσεις του Τύχο, την οικογένεια του, μισθό και μεταχείριση ίσος με ίσο με τον μεγάλο αστρονόμο.

Αλλά αυτή η ευτυχία δεν κράτησε για πολύ. Λίγες μέρες μετά (13/10) ο Τύχο πήγε σε ένα επίσημο δείπνο. Εκεί αφού ήπιε αρκετά ήθελε να πάει στο μπάνιο. Οι κανόνες καλής συμπεριφοράς όμως επέβαλλαν να μη σηκωθεί κανείς από το τραπέζι αν δεν σηκωθεί ο οικοδεσπότης. Έτσι λοιπόν και ο Τύχο κρατήθηκε. Όταν ο οικοδεσπότης σηκώθηκε ήταν πολύ αργά. Ο Τύχο πήγε στο μπάνιο αλλά δε μπορούσε να ουρήσει, στο σπίτι το ίδιο και έτσι λίγες μέρες μετά ενώ ψηνόταν στον πυρετό πέθανε, ήταν 24 Οκτώβρη. Η αρχική διάγνωση ήταν νεφρολιθίαση αλλά μετά από μία εκταφή που έγινε το 1901 κατέληξαν ότι ο λόγος ήταν ουραιμία. Σχετικά πρόσφατα έγινε μία ακόμη εκταφή αλλά δε γνωρίζω αν άλλαξε κάτι. Στην τελευταία συζήτηση του Τύχο με τον Γιοχάνες τον προέτρεπε να «…παρουσιάσει τις αποδείξεις του (Κεπλερ) με τρόπο που να συμφωνούν με τη θεωρία του (Τύχο)» και να «μην αφήσει να φανεί πως έζησε μάταια».

Ο τάφος του Τύχο Μπράχε στην
εκκλησία Tyn στην πλατεία της
Παλιάς πόλης.

Η κηδεία του Τύχο έγινε στην εκκλησία Τυν της παλιάς πόλης και ήταν μεγαλοπρεπέστατη. Οι δρόμοι είχαν γεμίσει με κόσμο και οι αξιωματούχοι του αυτοκράτορα απέδιδαν τιμές. Ο τάφος του υπάρχει ακόμη και πάνω του έχει σαν επιγραφή το «Να είσαι παρά να θεωρείσαι»  

Δύο μόνο μέρες μετά τον θάνατο του Τύχο ο Κέπλερ είχε ήδη διοριστεί αυτοκρατορικός μαθηματικός για να συνεχίσει το έργο της συγγραφής των Ροδολφιανών πινάκων. Αλλά έντρομος πληροφορήθηκε από τον Ροδόλφο ότι η αμοιβή για αυτή τη δουλειά θα ήταν 6 φορές χαμηλότερη από αυτή που είχε υποσχεθεί ο αυτοκράτορας στον Τύχο! Ο Ροδόλφος με το θάνατο του Τύχο έταξε στο Μπραχέικο 20.000 φιορίνια για να αγοράσει τα όργανα και τις παρατηρήσεις του Τύχο σαν εξοπλισμό για τον νέο αυτοκρατορικό μαθηματικό. Το θέμα ήταν πως λόγω της διπλωπίας του τα μηχανήματα ήταν άχρηστα και έτσι χρησιμοποίησε μόνο τις σημειώσεις.

 Με τη γυναίκα του μετακόμισαν σε ένα κτίριο της οδού Vysehradska κοντά στο σπίτι του Φάουστ. Ο Γιοχάνες είχε συνεχείς προστριβές με τους Μπράχε γιατί ο Ροδόλφος δεν πλήρωσε τα χρήματα που είχε τάξει αλλά ο Κέπλερ δεν επέστρεφε τις σημειώσεις ενώ τα επόμενα χρόνια πέθαναν και όλα του τα παιδιά. Από την άλλη πλευρά, αυτή η περίοδος, που έμεινε στην Πράγα μετά τον θάνατο του Τύχο ήταν η πιο παραγωγική του από επιστημονικής πλευράς. Έκανε σπουδάιες αστρονομικές εργασίες ενώ μελέτησε και τη λειτουργία του ανθρώπινου ματιού. Το 1605 παρατήρησε μία λάμψη στον ουρανό (σίγουρα την είχαν δει και άλλοι πριν από τον Γιοχάνες με την κάκιστη όραση) ήταν ένα ακόμα supernova, σαν αυτό που είχε δει ο Τύχο το 1572. Το μαγικό είναι ότι πέρα από τους δύο αυτούς supernova που είδαν οι ήρωες μας κανένας άλλος δεν έχει γίνει φανερός μέχρι σήμερα. (διατηρώ τις επιφυλάξεις μου σαν Παναγιώτης για αυτό αλλά αφού το βρήκα το γράφω.)



Η Astronomia Nova του Κέπλερ.

 Την ίδια εποχή ο Κέπλερ έγραψε και το πρώτο του αριστούργημα στη θεωρητική επιστήμη. Την Astronomia Nova και φρόντισε να δώσει μέσα στο βιβλίο την αναγνώριση που άξιζε στον Τύχο. Από την άλλη δεν απέδειξε τίποτα για το τυχονικό σύστημα απλά γιατί ήταν λανθασμένο.

Το 1608 ο Ροδόλφος αποχωρεί προσωρινά από την εξουσία και αρχίζουν και πάλι τα πράγματα να δυσκολεύουν για τον Κέπλερ. Μένει πάντως στην Πράγα έστω και χωρίς κάποιον χορηγό και είναι εκεί όταν το 1611 ο Λεοπόλδος Ε’ στρατηγός που είχε προσλάβει ο Ροδόλφος κάνει επίθεση και λεηλατεί την πόλη προκειμένου να πάρει την εξουσία πάλι ο Ροδόλφος. Το αποτέλεσμα είναι ο Ροδόλφος να χάσει και τα τελευταία ερίσματα στην οικογένεια και βασιλιάς να γίνει ο αδερφός του.

Τον Απρίλιο του 1612 ο Κέπλερ χάνει και τυπικά τη θέση και αναγκάζεται να δεχτεί μία θέση δασκάλου στο Λιντς της Αυστρίας. Τον Ιούνιο πεθαίνει η γυναίκα του και ενώ ξαναπαντρεύτηκε και έκανε και άλλα παιδιά πέθαναν και αυτά. Το 1615 στη μητέρα του απαγγέλθηκαν κατηγορίες μαγείας. Τη φυλακίζουν αλλά δε τη βασανίζουν για 6 χρόνια! Όλα αυτά τα χρόνια ο Γιοχάνες έχει αναλάβει προσωπικά την υπεράσπιση της. Όταν τελικά αθωώνεται αρρωσταίνει και πεθαίνει 6 μήνες μετά. Στο μεσοδιάστημα ο Κέπλερ δε σταμάτησε να ασχολείται με την αστρονομία και το 1618 έγραψε το σημαντικότερο έργο του, το Harmonice Mundi.

Τα τελευταία του χρόνια ο Κέπλερ τα πέρασε περιπλανούμενος στη Ν. Ευρώπη ψάχνοντας να βρει κάποιον χορηγό για τις έρευνες του. Τελικά, τελευταίος του μαικήνας ήταν ο Δούκας του Friedland και Mecklenburg Βαλενστάιν. Του έδωσε μισθό 1000 φιορίνια και δικό του τυπογραφείο για να τυπώνει τα έργα του. Εκεί έγραψε το τελευταίο του βιβλό, το Somnium, που ήταν το πρώτο βιβλίο επιστημονικής φαντασίας που γράφτηκε ποτέ. Ο ήρωας του βιβλίου ταξιδεύει στο Βεν όπου συναντά τον Τύχο Μπράχε, μαθαίνει πληροφορίες για την τροχιά της σελήνης και ξεκινάει το ταξίδι του στο φεγγάρι!



Ένα χειρόγραφο του Κέπλερ.



Τον Οκτώβρη του 1630 το βιβλίο ήταν στην φάση της εκτύπωσης όταν ο Γιοχάνες ξεκίνησε μία από τις πολλές περιπλανήσεις του. Έφυγε από την κατοικία του και πήγε στο Λιντς περνώντας πρώτα από την Πράγα μήπως και πάρει κάποιον μισθό, από το Λιντς πήγε στη Λειψία για μία έκθεση βιβλίου όπου ήθελε να πουλήσει κάποια τελευταία αντίτυπα των Ροδολφιανών Πινάκων (εκδόθηκαν το 1624) και μετά πήγε στο Ρεγκενσμπουργκ. Όταν έφτασε εκεί ήταν εξουθενωμένος από το τεράστιο ταξίδι του, ανέβασε πυρετό και πέθανε 17/11/1630. Η απόσταση που κάλυψε ήταν 810 χιλιόμετρα μέχρι το Λίντς, 580 από το Λιντς στη Λειψία και 337 από Λειψία για Ρέγκενσμπουργκ, 1700 χιλιόμετρα με άλογο για έναν άνθρωπο κοντά στα 60 ήταν πάρα πολλά ειδικά για την εποχή Οκτώβρη-Νοέμβρη που το κρύο είναι αισθητό. Και έτσι τελείωσε η ζωή και του δεύτερου μεγάλου επιστήμονα που έζησε στη Πράγα τα χρόνια του Ροδόλφου.