Πράγα - Γιοχάνες Κέπλερ - Τα χρόνια πριν την Πράγα

Η ζωή του Τύχο Μπράχε στην Πράγα συνδέθηκε με τη ζωή ενός άλλου μεγάλου επιστήμονα της εποχής. Του Γιοχάνες Κέπλερ. Ας δούμε λοιπόν τη ζωή και αυτού πριν η Πράγα φέρει αυτούς τους δύο μεγάλους αστρονόμους κάτω από την ίδια στέγη.

Ο Γιόχανες Κέπλερ

Ο Κέπλερ γεννήθηκε το 1571, για την ακρίβεια (θα το προτιμούσε έτσι) γεννήθηκε στις 27.12.1571 στις 14.30 το μεσημέρι στο Weilderstadt της Βυρτεμβέργης. Οι Κέπλερ ήταν περίεργη οικογένεια, ο παππούς ήταν Δήμαρχος και ένα πρόσωπο αξιοσέβαστο στην περιοχή, ο πατέρας όμως του Γιοχάνες ήταν επαγγελματίας πολεμιστής. Έψαχνε τις ταραχές και πήγαινε όπου υπήρχαν μάχες. Επίσης ήταν ρεμάλι κανονικό που κακοποιούσε τα παιδιά και τη γυναίκα του. Ευτυχώς για αυτούς κάποια στιγμή τους εγκατέλειψε και πήγε να πολεμήσει στις Κάτω Χώρες. Η μητέρα του πάλι ήταν μία ψυχρή γυναίκα (αν έχεις έναν άντρα που σε δέρνει όλη μέρα φαντάζομαι δε μπορείς να είσαι και η πιο ευχάριστη παρέα) η οποία όμως λάτρευε τη φύση, έκανε διάφορα νεροζούμια με βοτάνια και μαντζούνια και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα κάποια στιγμή στο μέλλον να κατηγορηθεί για μαγεία.

Ο Γιοχάνες ήταν ένα ασθενικό παιδί και η κατάσταση του χειροτέρεψε όταν τον έστειλαν από 8 ετών να δουλεύει στα χωράφια. Όταν κατάφερε να μείνει ζωντανός από διάφορες ασθένειες που τον βασάνιζαν εκείνη την περίοδο (πέρασε ευλογιά που του άφησε από μικρή ηλικία το κουσούρι της διπλωπίας, καταστροφή για έναν αστρονόμο να μη μπορεί να δει τα άστρα καθαρά!) η μητέρα του κατάλαβε ότι έπρεπε να τον αφήσει στο σχολείο από το να τρέχει στα χωράφια. Όταν τελείωσε την κανονική του εκπαίδευση πήγε στο Πανεπιστήμιο του Τιμπινγκεν όπου ήταν καθηγητής ο Μίκαελ Μέστλιν, ένας αξιοσέβαστος επιστήμονας της εποχής.

Ο Γιοχάνες ήταν προτεστάντης και θαυμαστής του Πυθαγόρα, ο οποίος είχε πει από τον 5^ο π. Χ. αιώνα ότι η γη δεν είναι ακίνητη στο κέντρο του Σύμπαντος αλλά γυρίζει γύρω από μία αόρατη φλόγα (τελικά ήταν ορατή η φλόγα αλλά έπεσε πολύ κοντά). Επίσης είχε διαβάσει τα βιβλία του Νικόλαου από την Κούσα ο οποίος είχε προηγηθεί κατά έναν αιώνα του Κοπέρνικου στη θεωρεία περί της κίνησης της γης και όλα αυτά σίγουρα τον είχαν βάλει στο τριπάκι του να ασχοληθεί με την αστρονομία.

Η παλιά πόλη του Γκρατς όπως είναι σήμερα.

Κατά το τρίτο έτος των σπουδών του ο Γιοχάνες μαθαίνει ότι πρέπει να πάει σαν δάσκαλος στο εξωτικό Γκρατς. Ο φόβος του ήταν μη θαφτεί σε αυτή τη μικρή πόλη για όλη του τη ζωή. Δε μπορούσε όμως να κάνει και πολλά και έτσι ανέλαβε τη θέση στα 22 του χρόνια το 1594. Δίδασκε Ανώτερα Μαθηματικά και Αστρονομία, ήταν όμως έναν κάκιστος καθηγητής και έτσι ενώ τον πρώτο χρόνο υπήρχαν κάποια παιδιά στα οποία έκανε μάθημα τον δεύτερο απλά δεν είχε κανένα! Πέρα από καθηγητής είχε και τον τίτλο του επαρχιακού Μαθηματικού. Αυτό σήμαινε ότι στην αρχή κάθε χρόνου έπρεπε να κάνει αστρολογικές προβλέψεις για την πόλη. Ο Κέπλερ δεν συμπαθούσε ιδιαίτερα τη «μικρή χαζή αδερφή» της αστρονομίας και έτσι προκειμένου να μην κάνει αρνητικές προβλέψεις παραποιούσε λίγο τα στοιχεία που του έδιναν τα άστρα. Πάντως απέκτησε μεγάλη φήμη όταν στις προβλέψεις του 1595 μίλησε για μία εξέγερση των χωρικών, εισβολή των Τούρκων και δριμύ ψύχος στα οποία έπεσε μέσα. Επίσης στη συνέχεια μαθεύτηκε ότι σε όλη του τη ζωή έκανε τακτικότατες προβλέψεις για την οικογένεια του και τα παιδιά του οπότε μάλλον δεν ήταν τόσο εναντίων της αστρολογίας.

Ο κόσμος για τον Γιοχάνες άλλαξε στις 19 Ιουλίου 1595. Τότε, ξαφνικά, χωρίς να το καταλάβει ξεκίνησε την επιστημονική του καριέρα. Ήταν στο σχολείο και έκανε μάθημα (μάλλον τότε δεν έκλειναν 15 Ιουνίου τα σχολεία) όταν έκανε το σχέδιο της πορείας των μεγάλων αστερισμών του Δία και του Κρόνου. Σχεδίασε λοιπόν τα στοιχεία διασταύρωσης των τροχιών τους. Κάθε περίπου 20 χρόνια ο Δίας προλαβαίνει τον Κρόνο και τον προσπερνάει. Λόγω των αποκλίσεων των σημείων που γίνονταν οι διασταυρώσεις ο Γιοχάνες μπόρεσε να ενώσει αυτά τα σημεία με τρίγωνα. Αν γίνει αυτή η ένωση το αποτέλεσμα είναι αυτό…Μαγικό!

Ο Κέπλερ από παλιότερα είχε αναρωτηθεί γιατί έχουμε 6 πλανήτες (τόσους ήξεραν τότε) και γιατί έχουν αυτές τις συγκεκριμένες τροχιές. Έψαχνε λοιπόν το σχέδιο του Θεού για τον κόσμο. Ήταν ο πρώτος ίσως επιστήμονας που έκανε κάτι τέτοιο. Ως τότε η δουλειά των επιστημόνων ήταν να περιγράφουν τα πράγματα όπως είναι και να προβλέπουν πως θα είναι στο μέλλον, ο Κέπλερ ήταν ο πρώτος που είπε, οκ, έχουμε 6 πλανήτες, γιατί; Έψαξε να βρει την εξήγηση των πραγμάτων. Όταν ο Γιοχάνες είδε το σχέδιο στον πίνακα διαπίστωσε ότι ο εσωτερικός κύκλος είναι ο μισός από τον εξωτερικό. Ο Δίας και ο Κρόνος ήταν οι δύο  εξωτερικοί πλανήτες του συστήματος και ο Δίας είχε τη μισή τροχιά του Κρόνου. Αν λοιπόν όντως το τρίγωνο καθόριζε τη σχέση των τροχιών των δύο πλανητών μήπως άλλα σχήματα καθόριζαν τους υπόλοιπους πλανήτες; Άρχισε λοιπόν πειράματα με τετράγωνα και πεντάγωνα αλλά γρήγορα κατάλαβε ότι πρέπει να πάει σε τρισδιάστατα σχήματα. Και του ήρθε η ιδέα! Στη γεωμετρία υπάρχουν πέντε τέλεια στερεά (Πυθαγόρας) από τον κύβο ως το εικοσάεδρο, όσα και τα διαστήματα ανάμεσα στους έξι πλανήτες. Επίσης αυτά τα στερεά έχουν το χαρακτηριστικό ότι μπορούν να μπουν σε μία σφαίρα με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε όλες οι πλευρές να αγγίζουν την επιφάνεια της, ενώ μπορεί και στο μέσο τους να μπει μία άλλη σφαίρα η οποία αγγίζει το μέσον της κάθε πλευράς του σχήματος! Τέλειο! Αυτό ήταν το μυστικό του Θεού σύμφωνα με τον Κέπλερ και έφαγε όλη του τη ζωή για να το αποδείξει. Δε τα κατάφερε ποτέ βέβαια γιατί η υπόθεση του ήταν λανθασμένη. Σε όλα αυτά τα χρόνια πάντως ανακάλυψε ότι τροχιά των πλανητών δεν είναι τέλειοι κύκλοι αλλά ελλείψεις και εκπόνησε και τους τρεις νόμους της πλανητικής κίνησης. Για να υποστηρίξει πάντως την ωραία ιδέα του δε δίστασε να καταφύγει σε απίστευτες μαθηματικές απατεωνιές ώστε να καλύψει τις ανακολουθίες.

Το ηλιακό σύστημα του Κέπλερ

Από τότε μπήκε στο μυαλό του μία ιδέα. Για να αποδείξει το ορθό της υπόθεσης του έπρεπε να έχει στα χέρια του τις πιο ακριβείς μετρήσεις των τροχιών των πλανητών γιατί ο ίδιος λόγω της διπλωπίας του δε μπορούσε να δει ούτε το φεγγάρι καθαρά. Ποιος ήταν λοιπόν ο άνθρωπος του; Ο Μπράχε φυσικά. Πέρασαν όμως μερικά χρόνια ακόμη μέχρι να ανταμώσουν οι δυο τους. Μέχρι τότε είχε παντρευτεί τη γυναίκα του Μπάρμπαρα (ήταν 23 ετών και ήδη δύο φορές χήρα), είχε μία θετή κόρη και είχε γράψει και το βιβλίο με τον πιασάρικο πραγματικά τίτλο: Prodromus dissertationum cosmographicarum continens mysterium cosmographicum, de admirabili proportione orbium coelestium, deque causis coelorum numeri, magnitudinis, motuumque periodicorum genuinis & proprojis, demonstratum, per quinque reqularia corpora geometrica όπου εξηγούσε την πλανητική του θεωρία.

Τα τελευταία χρόνια του 16^ου αιώνα που η Ευρώπη ζούσε την περίοδο της αντιμεταρρύθμισης η ζωή ήταν δύσκολη για προτεστάντες όπως ο Κέπλερ σε καθολικές περιοχές όπως το Γκρατς. Και έτσι αναγκάστηκε να φύγει. Από την άλλη όμως δε μπορούσε να φύγει και η γυναίκα του γιατί οι αρχές ανακοίνωσαν ότι θα κατασχεθεί η περιουσία όσων Λουθηρανών έφευγαν από την πόλη! Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα για τον Γιοχάνες ο οποίος είχε ήδη το μυαλό του στην Πράγα και στον Μπράχε.

Η ευκαιρία του δόθηκε στις αρχές του 1600. Ένας γνωστός του βαρόνος, ο οποίος ζούσε στην Πράγα και ήταν σύμβουλος του Ροδόλφου βρέθηκε στο Γκρατς και προσφέρθηκε να πάρει μαζί του τον Γιοχάνες στην Πράγα επειδή αν και ήταν καθολικός συμπονούσε τον Γιοχάνες για τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε. Επίσης ο βαρόνος (Χοφμαν το όνομα του) ήταν ερασιτέχνης αστρονόμος και έχοντας διαβάσει έργα του Κέπλερ και γνωρίζοντας τον Μπράχε ήταν αποφασισμένος να τους φέρει σε επαφή…