Πράγα - Η Πράγα στον Τριακονταετή Πόλεμο

Ο Τριακονταετής πόλεμος ξεκίνησε το 1618 και είχε σαν αφορμή του την εκπαραθύρωση της Πράγας. Ήταν ο τελευταίος θρησκευτικός πόλεμος της Ευρώπης και για την Πράγα ήταν μία τεράστια ευκαιρία. Είχαν σαν στόχο να κρατήσουν την ισχυρή θέση που είχαν επί Ροδόλφου αλλά να μην έχει πάνω από το κεφάλι της τους Αψβούργους, που με εξαίρεση τον τρελό Ροδόλφο, δε συμπάθησαν ποτέ και να γίνουν σημείο αναφοράς σαν η πρωτεύουσα της προτεσταντικής Ευρώπης.

Ο αποκεφαλισμός των 27 ευγενών προτεσταντών.

Λίγο καιρό μετά την εκπαραθύρωση πέθανε ο Ματθαίος, ο αδερφός του Ροδόλφου που τον είχε διαδεχθεί και την εξουσία ανέλαβε ο ανιψιός του, ο φανατικός καθολικός Φερδινάνδος Β’. Τα βοημικά κράτη δε μπορούσαν να το δεχτούν και κάλεσαν τον Φρειδερίκο Ε’, φανατικό προτεστάντη και παντρεμένο εδώ και χρόνια με την κόρη του βασιλιά της Αγγλίας να αναλάβει το Βοημικό θρόνο. Αυτό που ζητούσαν ήταν να τους προσφέρει αυτονομία και τη θρησκευτική ανεκτικότητα που είχε επιτρέψει ο Ροδόλφος. Ο Φρειδερίκος το είδε σαν μία τεράστια ευκαιρία αλλά και σαν σημάδι από τον Θεό. Δέχτηκε λοιπόν τον θρόνο και ετοιμαζόταν για τη μεγάλη σύγκρουση. Τα πράγματα όμως δεν πήγαν όπως ήθελε, ο πεθερός του δε θέλησε να πάει κόντρα στους Αψβούργους και έτσι δεν έστειλε ποτέ βοήθεια, επίσης ανεπίσημα αποκήρυξε την κόρη και το γαμπρό του. Το αποτέλεσμα ήταν ολέθριο, στις 8 Νοεμβρίου 1620 ο στρατός των προτεσταντών υπέστη ολοκληρωτική ήττα στη Μάχη του Λευκού Όρους παρά το γεγονός ότι είχαν 30000 άνδρες έναντι 27000 των καθολικών. Ήταν οι χαμένη ευκαιρία των Τσέχων, έφτασαν κοντά στην ανεξαρτησία τους αλλά δε τα κατάφεραν. (Για τους επόμενους τρεις αιώνες οι Τσέχοι θα είναι σαν να ζουν σε λήθαργο. Την πόλη θα την κατακτήσουν Σουηδοί, Βαυαροί, Γάλλοι, Αυστριακοί και Ούγγροι και οι όποιες προσπάθειες ανεξαρτητοποίησης θα πέσουν στο κενό. Η πολυπόθητη ανεξαρτησία θα αποκτηθεί το 1918 και δε θα είναι αποτέλεσμα του αγώνα για την ανεξαρτησία αλλά της ήττας της Αυστροουγγαρίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που ήλεγχε τη Βοημία εκείνη την εποχή. Στα πλαίσια του διαμελισμού της δημιουργήθηκε το κράτος της Τσεχοσλοβακίας.)



Στη πλατεία της παλιάς πόλης 27 σταυροί σημειώνουν το σημείο
πουυ είχε στηθεί η εξέδρα του αποκεφαλισμού.



Την επόμενη χρονιά, και συγκεκριμένα στις 21 Ιουνίου 1621 ο Φερδινάνδος δίνει εντολή να αποκεφαλιστούν στην πλατεία της παλιάς πόλης 27 ηγέτες των Βοημών προτεσταντών. Τα κεφάλια τους μπαίνουν σε παλούκια τα οποία τοποθετούνται στη Γέφυρα του Καρόλου. Έμειναν εκεί μέχρι το 1931 όταν την πόλη κατέκτησαν οι Σουηδοί! Η σκανδιναβική καρδιά του Τύχο θα είχε φουσκώσει από υπερηφάνεια.

Τον πόλεμο τελικά τον κέρδισαν οι προτεστάντες αλλά η βοήθεια της Πράγας σε αυτή τη νίκη ήταν πολύ μικρή. Η μεγάλη προτεσταντική δύναμη δεν ήταν οι Βοημοί αλλά οι Σουηδοί και η πόλη που θα γινόταν η πρωτεύουσα του προτεσταντικού χριστιανισμού στα επόμενα χρόνια ήταν η πανέμορφη Στοκχόλμη!     

Πράγα - Άνθρωποι στο κενό!

Όπως όλοι οι άνθρωποι έτσι και οι Πραγινοί έχουν τις κακές τους συνήθειες. Απλά η συνήθεια των Πραγινών είναι λίγο πιο περίεργη από αυτές του μέσου ανθρώπου. Έχουν το συνήθειο να πετούν ανθρώπους από ψηλά! Αυτή η ιστορία ξεκίνησε το 1393 και το τελευταίο περιστατικό έγινε το 1948.



Το άγαλμα του Άγιου Jan
στη Γέφυρα του Καρόλου



Το 1393 λοιπόν, ο βασιλιάς Βενσέσλαος Δ΄ έδωσε εντολή στους ανθρώπους του να πετάξουν από τη γέφυρα του Καρόλου τον γενικό εφημέριο της αρχιεπισκοπής ονόματι Jan Nepomuchy. Ο λόγος ήταν πως δεν αποκάλυπτε στον βασιλιά τα μυστικά της βασίλισσας κατά την εξομολόγηση. Το αποτέλεσμα ήταν να πνιγεί στα κρύα νερά του Μολδάβα και στη συνέχεια να τον ανακηρύξουν Άγιο και επειδή οι Τσέχοι έχουν και χιούμορ των θεωρούν άγιο-προστάτη από τις πλημμύρες!



Η αναπαράσταση της Πρώτης
Εκπαραθύρωσης της Πράγας!



Λίγα χρόνια αργότερα, το 1419, με τον Βενσέσλαο πάντως να έχει πεθάνει, είχαμε την Α’ Εκπαραθύρωση της Πράγας. Οι οπαδοί του Γιαν Χους, ενός προδρόμου του Λουθήρου που έκραζε την καθολική εκκλησία πέταξαν τον δήμαρχο της Πράγας και τους συμβούλους του από τα παράθυρα του Νέου Δημαρχείου σκοτώνοντας τους. Με αυτό τον τρόπο εξέφρασαν την αντίθεση τους στην αρνητική άποψη του Δημάρχου απέναντι στις θέσεις του Χους.

Τα χρόνια πέρασαν και ήρθε η ώρα για μία ακόμη θρησκευτική εκπαραθύρωση! Η Β’ Εκπαραθύρωση της Πράγας δεν προξένησε τον θάνατο των θυμάτων της αλλά προξένησε τον θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων μιας και ήταν η αφορμή για τον Τριακονταετή πόλεμο. Ήταν 23.5.1618, την εποχή του Κέπλερ δηλαδή, όταν περίπου εκατό Βοημοί ευγενείς προτεστάντες εισέβαλλαν στην καγκελαρία για να διαμαρτυρηθούν για την ανάκληση του νόμου του Ροδόλφου περί θρησκευτικής ανεκτικότητας και τη διάλυση της Βοημικής εκκλησίας που είχε στηθεί από τον Χους πριν τόσα χρόνια. Στα πλαίσια του εποικοδομητικού διαλόγου μεταξύ των δύο πλευρών οι προτεστάντες πέταξαν από το ανατολικό παράθυρο της καγκελαρίας δύο καθολικούς συμβούλους και έναν γραμματέα. Και μάλιστα τονίζοντας την χριστιανική τους πίστη όταν αυτοί πιάστηκαν από το παράθυρο άρχισαν να τους χτυπούν τα δάκτυλα με τις λαβές των σπαθιών τους. Πάντως αυτοί οι τρεις ήταν τυχεροί, κάτω από το παράθυρο υπήρχε μία τάφρος με βοθρολύματα και έτσι έπεσαν στα «μαλακά». Το τι συνέβη στη συνέχεια θα το δούμε συνοπτικά στην επόμενη ανάρτηση.



Το παράθυρο του κάστρου από όπου
έπεσαν οι τρεις καθολικοί κατά τη
Δεύτερη Εκαπαραθύρωση της Πράγας.



Μετά πρέπει να περάσουν πολλά χρόνια για να δούμε μία επιστροφή στην κλασική Πραγινή παράδοση. Ήταν το 1948 όταν ο φιλελεύθερος υπουργός εξωτερικών Jan (σε όλες αυτές τις πτώσεις υπήρχε στην κουβέντα κάποιος Γιάννης…) Masaryk που έκανε αγώνα για να μειώσει τη δύναμη των κομμουνιστών στον κυβερνητικό συνασπισμό βρέθηκε στο προαύλιο του υπουργείου κάτω από το ανοικτό του παράθυρο. Στην αρχή οι αρχές άρχισαν να ψάχνουν τον δολοφόνο αλλά όταν λίγους μήνες αργότερα οι κομμουνιστές έκαναν πραξικόπημα και ανέλαβαν την εξουσία η υπόθεση έκλεισε σαν αυτοκτονία. Ο Στάλιν θα ήταν περήφανος, η δουλειά έγινε και μάλιστα με στυλ!

Με όλα αυτά τα περιστατικά λοιπόν δεν απορεί κανείς που ξαφνικά, μία ωραία πρωία του φθινοπώρου του 1989 οι Σοβιετικές δυνάμεις αποχώρησαν από την πόλη μαζικά, ήρεμα και ειρηνικά. Μάλλον αν το έκαναν πιο σταδιακά όλο και κάποιοι θα είχαν φύγει από κάποιο παράθυρο!

Πράγα - Τύχο Μπράχε - Γιοχάνες Κέπλερ (β' μέρος)

Άγάλματα των δύο μεγάλων αστρονόμων κάπου στην Πράγα.

Όσο έκανε τέτοιες ανακαλύψεις ο Κέπλερ και βελτιωνόταν σαν επιστήμονας άρχισε να ζητάει περισσότερα δικαιώματα. Ήθελε να αναγνωριστεί ως ισότιμος του Τύχο και να πάρει και τη δέουσα αύξηση στο μισθό του. Οι διαπραγματεύσεις κράτησαν όλη την άνοιξη. Ο Γιοχάνες ήθελε δύο μισθούς (έναν από τον αυτοκράτορα και έναν από τον Τύχο), ρεπό όλα τα απογεύματα για να κάνει δικές του δουλειές, δικό του σπίτι εκτός του κάστρου και μεταφορά της οικογένειας του στην περιοχή. Το παράλογο της υπόθεσης ήταν πως όσο πιο νευρικός γινόταν ο ήρεμος Γιοχάνες τόσο πιο υπομονετικός ήταν ο ευέξαπτος και πότης Τύχο. Αναγνώριζε ότι παρά τις λανθασμένες κοπερνίκειες απόψεις του Γιοχάνες πως ο μικρός, δυστυχώς για αυτόν, ήταν ιδιοφυία. Επίσης ήταν πιθανό πραγματικά να συμπαθούσε αυτόν τον κοντό, αδύνατο νεαρό που όταν νευρίαζε γινόταν περισσότερο κωμικός παρά τρομακτικός και γι’ αυτό δεχόταν τις απαιτήσεις του. Στις αρχές Απρίλη ο Γιόχανες έστειλε στον Τύχο τους όρους του και ο Τύχο απάντησε με ένα κείμενο που έθετε σαν βασικό όρο την μυστικότητα των εργασιών. Επίσης υπόσχονταν ότι θα αναλάμβανε τα έξοδα του ταξιδιού της οικογένειας και θα έψαχνε να τους βρει και σπίτι. Θα έδινε μισθό και θα ζητούσε από τον Ροδόλφο να κάνει το ίδιο αλλά θεωρούσε περιττό να δεσμευτεί για τα ελεύθερα απογεύματα και τις αργίες γιατί ήταν κάτι που ήδη ίσχυε για όλους τους βοηθούς του. Αυτό ήταν! Πάλι βοηθός! Ο Γιοχάνες όμως ήταν ανένδοτος, ή όλα ή τίποτα! Έτσι το βράδυ στο δείπνο αφού ήπιε αρκετά εξαπέλυσε μία άνευ προηγουμένου επίθεση στον Τύχο, ο Τύχο δε μπόρεσε να συγκρατηθεί και απάντησε και αυτός και έτσι ο Κεπλερ αποχώρησε το ίδιο βράδυ και έμεινε στου καλού Βαρόνου Χοφμαν. Την επομένη με τη μεσολάβηση του βαρόνου ο Μπράχε έστειλε επιστολή ότι θα μπορούσε να δεχτεί πίσω τον Κεπλερ μόνο αν ζητούσε γραπτώς συγγνώμη. Ο Κεπλερ βλέποντας ότι αν δε το έκανε θα έχανε τα πάντα ζήτησε τη συγγνώμη και ο Τύχο σε μία πρωτοφάνη πράξη αβρότητας πήγε στην Πράγα, αγκάλιασε τον Γιοχάνες και τον έφερε πίσω στο σπίτι. Η συμφωνία μετά ήταν θέμα λεπτών. Και οι μισθοί θα ήταν κανονικοί και σπίτι θα είχε και την οικογένειά του θα έφερνε.





Το Belvedere, ένα υπέροχο δείγμα
Ιταλικής αρχιτεκτονικής στην Πράγα!
(Ένας Θεός ξέρεις πως άντεχαν
μέσα σε αυτούς του ψιλούς τοίχους τους διόλου
Ιταλικούς χειμώνες της Βοημίας!)

Αφού έκλεισε η συμφωνία ο Κέπλερ ταξίδεψε στο Γκρατς για να πάρει την οικογένεια του. Στο μεταξύ στις αρχές Ιουνίου επέστρεψε στην Πράγα από την κρυψώνα του ο Ροδόλφος. Όπως ήταν φυσικό είχαν μαζευτεί πολλές δουλειές από τους τόσους μήνες διακοπών και έτσι οι συμβουλές του αυτοκρατορικού μαθηματικού (και αστρολόγου βεβαίως-βεβαίως) ήταν απαραίτητες στο παλάτι συνεχώς. Αυτό ανάγκασε τον Τύχο να εγκαταλείψει το Benatky και με βαριά καρδιά (αφού οι εργασίες έφταναν στο τέλος τους και τα τελευταία όργανα είχαν φτάσει από το Βεν) να πάει να εγκατασταθεί στην Πράγα στον Χρυσό Γρύπα. Ο αυτοκράτορας μάλιστα για να κάνει λίγο πιο εύκολη τη ζωή στον Χρυσό Γρύπα έκανε έξωση στο μοναστήρι με τους μοναχούς να θεωρούν υπαίτιο τον Μπράχε τον οποίο θεωρούσαν σατανιστή και αλχημιστή. (Η αλήθεια είναι πάντως πως ο Ροδόλφος μάλλον έψαχνε ευκαιρία να τους ξαποστείλει. Ο αυτοκράτορας είχε βάλει από καιρό στο μάτι ένα άγαλμα της Παναγιάς με το Θείο Βρέφος που είχε το μοναστήρι και το είχε πάρει για να το βάλει στο προσωπικό του παρέκκλιση. Την επόμενη μέρα όμως το άγαλμα βρέθηκε πάλι στο μοναστήρι με τους μοναχούς να λένε ότι γύρισε μόνη του στο σπίτι. Όλοι μπορούμε να φανταστούμε την Παναγία ανάστατη με το Μωρό στην αγκαλιά να τρέχει από το κάστρο στο μοναστήρι. Το ίδιο πράγμα έγινε τρεις φορές! Και όταν ο Ροδόλφος το πήρε απόφαση έκανε δώρο στην Παναγία ένα χρυσό στέμμα και ολοκληρώθηκε η ευτυχία της στο σπίτι που είχε επιλέξει). Μία άλλη απόδειξη ότι το μοναστήρι δεν έκλεισε εξαιτίας του Τύχο ήταν πως συνέχισε να διαμαρτύρεται στον Ροδόλφο και έτσι πέτυχε τη μεταφορά του σε ένα σπίτι στην περιοχή Tychonova. Ήταν το Belvedere, κτίριο το οποίο υπάρχει ακόμη και σήμερα. Όταν εγκαταστάθηκε εκεί ο Τύχο διαπίστωσε πως τα ανάκτορα του έκρυβαν ένα μεγάλο κομμάτι του ουρανού. Δε μπορούσε όμως να κάνει και πολλά.

Στο μεταξύ στο Γκρατς ο Κεπλερ ήταν απελπισμένος. Οι αρχές δεν έδιναν άδεια σε αυτόν και την οικογένεια του να φύγουν και επίσης δε δέχονταν να του καταβάλουν μισθούς παρά τις αντίθετες επιταγές του αυτοκράτορα! Στράφηκε σε έναν τοπικό δούκα για να βρει χορηγία ο οποίος όχι μόνο δε του έδωσε αλλά ανακοίνωσε πως όποιος δεν ήταν καθολικός έπρεπε να εγκαταλείψει όλα τα υπάρχοντα του και να φύγει από την περιοχή σε διάστημα έξι εβδομάδων. Η μοναδική ελπίδα του Κέπλερ ήταν πάλι η Πράγα και ο Τύχο. Στα μέσα του Οκτώβρη λοιπόν επέστρεψε στην πόλη και έμεινε στου καλού Βαρόνου Χοφμαν.

Ο Τύχο από την άλλη ήταν απογοητευμένος. Ήταν αντιμέτωπος με την τρέλα του αυτοκράτορα δύο-τρεις φορές την ημέρα και αναγκαζόταν να μάχεται για την εύνοια του με όλους τους απατεώνες που είχε μαζέψει γύρω του. Ο Μπράχε ήταν 55 χρονών και είχε φάει τη ζωή του προσπαθώντας να βρει ένα καταφύγιο. Ήθελε να αποδείξει το ορθόν της υπόθεσης του για το σύμπαν και έβαλε τον Κέπλερ να δουλέψει πάνω σε αυτό αποφασισμένος να κυκλοφορήσει για πρώτη φορά βιβλίο με τις θέσεις του. Ο Κέπλερ δούλεψε σκληρά πάνω σε αυτό το βιβλίο που δεν κυκλοφόρησε παρά ημιτελές τον 19^ο αιώνα. Την επόμενη χρονιά ο Κέπλερ πήγε πάλι στο Γκρατς μήπως σώσει κάτι από την περιουσία του αλλά δεν κατάφερε κάτι. Όταν επέστρεψε ο Τύχο τον συνόδεψε για πρώτη φορά στο παλάτι για να γνωρίσει τον Ροδόλφο. Ο Ροδόλφος είχε επανέλθει λιγάκι στα λογικά του και αισθάνθηκε μεγάλη τιμή όταν άκουσε ότι ο Τύχο σε συνεργασία με τον Γιοχάνες θα εξέδιδαν ένα βιβλίο με τα αποτελέσματα όλων των ερευνών που είχαν κάνει τόσα χρόνια. Το όνομα του βιβλίου θα ήταν Tabulae Rudolphinae. Σε μία απίστευτη κίνηση αβρότητας ο Τύχο έθεσε σαν μόνο όρο για την έκδοση αυτού του βιβλίου την εξασφάλιση ενός μισθού για τον Γιοχάνες. Έτσι ο Κέπλερ είχε πλέον ο,τι ζητούσε. Απεριόριστη πρόσβαση στις μετρήσεις του Τύχο, την οικογένεια του, μισθό και μεταχείριση ίσος με ίσο με τον μεγάλο αστρονόμο.

Αλλά αυτή η ευτυχία δεν κράτησε για πολύ. Λίγες μέρες μετά (13/10) ο Τύχο πήγε σε ένα επίσημο δείπνο. Εκεί αφού ήπιε αρκετά ήθελε να πάει στο μπάνιο. Οι κανόνες καλής συμπεριφοράς όμως επέβαλλαν να μη σηκωθεί κανείς από το τραπέζι αν δεν σηκωθεί ο οικοδεσπότης. Έτσι λοιπόν και ο Τύχο κρατήθηκε. Όταν ο οικοδεσπότης σηκώθηκε ήταν πολύ αργά. Ο Τύχο πήγε στο μπάνιο αλλά δε μπορούσε να ουρήσει, στο σπίτι το ίδιο και έτσι λίγες μέρες μετά ενώ ψηνόταν στον πυρετό πέθανε, ήταν 24 Οκτώβρη. Η αρχική διάγνωση ήταν νεφρολιθίαση αλλά μετά από μία εκταφή που έγινε το 1901 κατέληξαν ότι ο λόγος ήταν ουραιμία. Σχετικά πρόσφατα έγινε μία ακόμη εκταφή αλλά δε γνωρίζω αν άλλαξε κάτι. Στην τελευταία συζήτηση του Τύχο με τον Γιοχάνες τον προέτρεπε να «…παρουσιάσει τις αποδείξεις του (Κεπλερ) με τρόπο που να συμφωνούν με τη θεωρία του (Τύχο)» και να «μην αφήσει να φανεί πως έζησε μάταια».

Ο τάφος του Τύχο Μπράχε στην
εκκλησία Tyn στην πλατεία της
Παλιάς πόλης.

Η κηδεία του Τύχο έγινε στην εκκλησία Τυν της παλιάς πόλης και ήταν μεγαλοπρεπέστατη. Οι δρόμοι είχαν γεμίσει με κόσμο και οι αξιωματούχοι του αυτοκράτορα απέδιδαν τιμές. Ο τάφος του υπάρχει ακόμη και πάνω του έχει σαν επιγραφή το «Να είσαι παρά να θεωρείσαι»  

Δύο μόνο μέρες μετά τον θάνατο του Τύχο ο Κέπλερ είχε ήδη διοριστεί αυτοκρατορικός μαθηματικός για να συνεχίσει το έργο της συγγραφής των Ροδολφιανών πινάκων. Αλλά έντρομος πληροφορήθηκε από τον Ροδόλφο ότι η αμοιβή για αυτή τη δουλειά θα ήταν 6 φορές χαμηλότερη από αυτή που είχε υποσχεθεί ο αυτοκράτορας στον Τύχο! Ο Ροδόλφος με το θάνατο του Τύχο έταξε στο Μπραχέικο 20.000 φιορίνια για να αγοράσει τα όργανα και τις παρατηρήσεις του Τύχο σαν εξοπλισμό για τον νέο αυτοκρατορικό μαθηματικό. Το θέμα ήταν πως λόγω της διπλωπίας του τα μηχανήματα ήταν άχρηστα και έτσι χρησιμοποίησε μόνο τις σημειώσεις.

 Με τη γυναίκα του μετακόμισαν σε ένα κτίριο της οδού Vysehradska κοντά στο σπίτι του Φάουστ. Ο Γιοχάνες είχε συνεχείς προστριβές με τους Μπράχε γιατί ο Ροδόλφος δεν πλήρωσε τα χρήματα που είχε τάξει αλλά ο Κέπλερ δεν επέστρεφε τις σημειώσεις ενώ τα επόμενα χρόνια πέθαναν και όλα του τα παιδιά. Από την άλλη πλευρά, αυτή η περίοδος, που έμεινε στην Πράγα μετά τον θάνατο του Τύχο ήταν η πιο παραγωγική του από επιστημονικής πλευράς. Έκανε σπουδάιες αστρονομικές εργασίες ενώ μελέτησε και τη λειτουργία του ανθρώπινου ματιού. Το 1605 παρατήρησε μία λάμψη στον ουρανό (σίγουρα την είχαν δει και άλλοι πριν από τον Γιοχάνες με την κάκιστη όραση) ήταν ένα ακόμα supernova, σαν αυτό που είχε δει ο Τύχο το 1572. Το μαγικό είναι ότι πέρα από τους δύο αυτούς supernova που είδαν οι ήρωες μας κανένας άλλος δεν έχει γίνει φανερός μέχρι σήμερα. (διατηρώ τις επιφυλάξεις μου σαν Παναγιώτης για αυτό αλλά αφού το βρήκα το γράφω.)



Η Astronomia Nova του Κέπλερ.

 Την ίδια εποχή ο Κέπλερ έγραψε και το πρώτο του αριστούργημα στη θεωρητική επιστήμη. Την Astronomia Nova και φρόντισε να δώσει μέσα στο βιβλίο την αναγνώριση που άξιζε στον Τύχο. Από την άλλη δεν απέδειξε τίποτα για το τυχονικό σύστημα απλά γιατί ήταν λανθασμένο.

Το 1608 ο Ροδόλφος αποχωρεί προσωρινά από την εξουσία και αρχίζουν και πάλι τα πράγματα να δυσκολεύουν για τον Κέπλερ. Μένει πάντως στην Πράγα έστω και χωρίς κάποιον χορηγό και είναι εκεί όταν το 1611 ο Λεοπόλδος Ε’ στρατηγός που είχε προσλάβει ο Ροδόλφος κάνει επίθεση και λεηλατεί την πόλη προκειμένου να πάρει την εξουσία πάλι ο Ροδόλφος. Το αποτέλεσμα είναι ο Ροδόλφος να χάσει και τα τελευταία ερίσματα στην οικογένεια και βασιλιάς να γίνει ο αδερφός του.

Τον Απρίλιο του 1612 ο Κέπλερ χάνει και τυπικά τη θέση και αναγκάζεται να δεχτεί μία θέση δασκάλου στο Λιντς της Αυστρίας. Τον Ιούνιο πεθαίνει η γυναίκα του και ενώ ξαναπαντρεύτηκε και έκανε και άλλα παιδιά πέθαναν και αυτά. Το 1615 στη μητέρα του απαγγέλθηκαν κατηγορίες μαγείας. Τη φυλακίζουν αλλά δε τη βασανίζουν για 6 χρόνια! Όλα αυτά τα χρόνια ο Γιοχάνες έχει αναλάβει προσωπικά την υπεράσπιση της. Όταν τελικά αθωώνεται αρρωσταίνει και πεθαίνει 6 μήνες μετά. Στο μεσοδιάστημα ο Κέπλερ δε σταμάτησε να ασχολείται με την αστρονομία και το 1618 έγραψε το σημαντικότερο έργο του, το Harmonice Mundi.

Τα τελευταία του χρόνια ο Κέπλερ τα πέρασε περιπλανούμενος στη Ν. Ευρώπη ψάχνοντας να βρει κάποιον χορηγό για τις έρευνες του. Τελικά, τελευταίος του μαικήνας ήταν ο Δούκας του Friedland και Mecklenburg Βαλενστάιν. Του έδωσε μισθό 1000 φιορίνια και δικό του τυπογραφείο για να τυπώνει τα έργα του. Εκεί έγραψε το τελευταίο του βιβλό, το Somnium, που ήταν το πρώτο βιβλίο επιστημονικής φαντασίας που γράφτηκε ποτέ. Ο ήρωας του βιβλίου ταξιδεύει στο Βεν όπου συναντά τον Τύχο Μπράχε, μαθαίνει πληροφορίες για την τροχιά της σελήνης και ξεκινάει το ταξίδι του στο φεγγάρι!



Ένα χειρόγραφο του Κέπλερ.



Τον Οκτώβρη του 1630 το βιβλίο ήταν στην φάση της εκτύπωσης όταν ο Γιοχάνες ξεκίνησε μία από τις πολλές περιπλανήσεις του. Έφυγε από την κατοικία του και πήγε στο Λιντς περνώντας πρώτα από την Πράγα μήπως και πάρει κάποιον μισθό, από το Λιντς πήγε στη Λειψία για μία έκθεση βιβλίου όπου ήθελε να πουλήσει κάποια τελευταία αντίτυπα των Ροδολφιανών Πινάκων (εκδόθηκαν το 1624) και μετά πήγε στο Ρεγκενσμπουργκ. Όταν έφτασε εκεί ήταν εξουθενωμένος από το τεράστιο ταξίδι του, ανέβασε πυρετό και πέθανε 17/11/1630. Η απόσταση που κάλυψε ήταν 810 χιλιόμετρα μέχρι το Λίντς, 580 από το Λιντς στη Λειψία και 337 από Λειψία για Ρέγκενσμπουργκ, 1700 χιλιόμετρα με άλογο για έναν άνθρωπο κοντά στα 60 ήταν πάρα πολλά ειδικά για την εποχή Οκτώβρη-Νοέμβρη που το κρύο είναι αισθητό. Και έτσι τελείωσε η ζωή και του δεύτερου μεγάλου επιστήμονα που έζησε στη Πράγα τα χρόνια του Ροδόλφου.    

Πράγα - Τύχο Μπράχε - Γιοχάνες Κέπλερ (α' μέρος)

Ο δρόμος που βρισκόταν ο Χρυσός Γρύπας όπως είναι σήμερα

Όταν ο Τύχο έφτασε στην Πράγα έμεινε στο πανδοχείο ο Χρυσός Γρύπας, στην οδό Novy Svet κοντά στο κάστρο του Hradcany. Δε μπορούσε όμως να ζήσει εκεί για πολύ αφού τον ενοχλούσαν οι καμπάνες του παρακείμενου μοναστηριού των καπουτσίνων και φυσικά δε μπορούσε να κάνει καμμία έρευνα και να φέρει κανένα του μηχάνημα. Λίγες μέρες λοιπόν μετά την άφιξη του είχε την πρώτη ακρόαση με τον αυτοκράτορα Ροδόλφο την οποία περιγράφει αναλυτικά σε ένα γράμμα προς έναν ξάδερφό του. Μας πληροφορεί λοιπόν πως ο Ροδόλφος τον δέχτηκε μόνος του χωρίς κανέναν στρατιώτη ή υπηρέτη στο πλευρό του. Αναγνωρίζει πάντως ο σεμνός Τύχο πως αυτό έγινε λόγω της επιδημίας πανώλης που είχε πέσει στην πόλη που είχε σαν αποτέλεσμα ο υποχόνδριος Ροδόλφος να είναι κρυμμένος από όλο τον κόσμο και όχι για να τιμήσει τον καλεσμένο. Στην αρχή αυτής της ακρόασης ο Τύχο παρουσίασε τον εαυτό του με έναν λόγο στα λατινικά, έδειξε τις συστατικές του επιστολές και προσέφερε τις υπηρεσίες του στον αυτοκράτορα. Ο αυτοκράτορας από την πλευρά του απάντησε πως ήταν τιμή του να έχει έναν τέτοιο επιστήμονα στη δούλεψη του και με άλλες φιλοφρονήσεις. Όταν τελείωσε η συνάντηση ο ιδιαίτερος γραμματέας του αυτοκράτορα Μπάρβιτς πλησίασε τον Τύχο και του είπε πως η απόφαση του Ροδόλφου ήταν πως θα του εξασφάλιζε μία ετήσια χορηγία και οικία για να κάνει εκεί τις έρευνες του. Ο Τύχο στο πρόσωπο του Ροδόλφου βρήκε έναν νέο μαικήνα πρόθυμο να ικανοποιήσει κάθε απαίτηση του. Άλλωστε ο Ροδόλφος είχε για χρόνια στη δούλεψη του μάγους, νεκρομάντεις και αλχημιστές που έψαχναν να βρουν το ελιξίριο της ζωής αποτυγχάνοντας συνεχώς, άρα ο Τύχο είχε λόγους να πιστεύει πως ο Ροδόλφος θα ήταν δίπλα του σε ότι χρειαζόταν.

Το πρώτο θέμα που έπρεπε να λυθεί ήταν αυτό της κατοικίας. Η πρώτη πρόταση ήταν ένα μέρος κοντά στο κάστρο το οποίο όμως ήταν πολύ μικρό για να χωρέσει έστω και ένα από τα όργανα του Τύχο που είχαν ξεκινήσει να το ταξίδι από το Βεν. Έτσι, ο Μπάρβιτς, μαθημένος τόσα χρόνια στις απαιτήσεις επιστημόνων και απατεώνων έδειξε στον Τύχο κάποια περιφερειακά κάστρα. Σε ένα από αυτά, στη περιοχή της Βοημικής Βενετίας βρήκε ο Τύχο το νέο Βεν, ήταν το Benatky και το κτίσμα ήταν αρκετά μεγάλο ώστε να χωρέσει τα τεράστια όργανα του Τύχο. Από τη πρώτη μέρα πάντως ο Τύχο δημιούργησε προβλήματα στον διαχειριστή του κάστρου ζητώντας μεγάλα κονδύλια ώστε να διαμορφώσει το κάστρο σε αστρονομικό εργαστήριο. Ο διαχειριστής αντιδρούσε και σαν να μην έφτανε αυτό η έξαρση της πανώλης ανάγκασε τον αυτοκράτορα να φύγει από την Πράγα και να πάει να κρυφτεί στην επαρχία, αυτό σήμαινε ότι δεν υπήρχε η δυνατότητα να πάρει έγκριση για τα έξοδα και έτσι η ανακαίνιση δεν προχωρούσε καθόλου. Η πανώλη μάλιστα ανάγκασε κάποια στιγμή και τον Τύχο να εγκαταλείψει το Benatky και να φύγει στην ύπαιθρο.

Τότε ήταν που έφτασε στην Πράγα ο Κέπλερ. Ένας νεαρός Γερμανός χωριάτης, χωρίς τη γυναίκα και τα παιδιά του που είχαν μείνει στο Γκρατς, βρέθηκε ξαφνικά στην Πράγα, την μεγαλύτερη πόλη της Ευρώπης εκείνη την εποχή, και οι άνθρωποι για τους οποίους ήρθε (Ροδόλφος και Τύχο) ήταν χιλιόμετρα μακριά! Αναγκαστικά λοιπόν τη νύφη την πλήρωσε ο Βαρόνος Χοφμαν ο οποίος φιλοξένησε τον Γιοχάνες μέχρι να μπορέσει να συναντηθεί με τον Τύχο. Η περιοχή που είχε ο Βαρόνος το αρχοντικό του σήμερα ονομάζεται Tychonova, φαντάζομαι όλοι ξέρουμε προς ποίου την τιμή!

Στο τέλος του Γενάρη το κρύο είχε σκοτώσει και τα τελευταία μικρόβια της πανώλης και έτσι ο Τύχο επέστρεψε στο Benatky. Έμαθε για την άφιξη του Κέπλερ στην Πράγα και του έστειλε μία επιστολή – πρόσκληση ώστε να έρθει να μείνει μαζί του «σαν φίλος και σύντροφος στις παρατηρήσεις των ουρανών». Μάλιστα, για να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στα λεγόμενα του και να δείξει πόσο υπολόγιζε τον Κέπλερ έστειλε τον γιό του στην Πράγα για να τον συνοδεύσει.

Το Benatky.

Όταν ο Κέπλερ έφτασε στο Benatky ο Τύχο τον υποδέχτηκε θερμά. Τον ρώτησε για τη γυναίκα και τα παιδιά του και του υποσχέθηκε ότι θα μεριμνούσε για τη μεταφορά τους εκεί. Ο Γιοχάνες έπλεε σε πελάγη ευτυχίας. Ο μεγαλύτερος ή τουλάχιστον ο πιο γνωστός αστρονόμος του κόσμου (ο Κέπλερ ήξερε ποιος ήταν στην πραγματικότητα ο μεγαλύτερος) τον προσκαλούσε να λύσουν μαζί τα μυστήρια του κόσμου.

Δύο μέρες μετά όλα είχαν αλλάξει. Ο Τύχο τελείωσε με τις τυπικές αβρότητες και επέστρεψε στην καθημερινότητα του και στην επίβλεψη των επισκευών που είχαν ξεκινήσει ενώ ήδη είχε αρχίσει να αντιμετωπίζει προβλήματα με τη χρηματοδότηση. Τα βασικότερα όργανα δεν είχαν φτάσει ακόμη και το σπίτι ήταν ένα γιαπί με απίστευτη φασαρία. Ο Γιοχάνες προσπαθούσε να πλησιάσει τον Τύχο για να αποκτήσει πρόσβαση στις μετρήσεις του αλλά ο Τύχο δε του το επέτρεπε. Που και που μόνο τον πληροφορούσε για κάποια μικρά πραγματάκια για τον Άρη, τη Σελήνη και κάποιες συζυγίες. Ο Γιοχάνες ήταν απογοητευμένος από τη συμπεριφορά του Τύχο απέναντί του. Αυτό που δεν είχε περάσει από το μυαλό του ήταν πως ο Τύχο φοβόταν τον Γιοχάνες. Σίγουρα δεν ήταν ακόμη ο επιστήμονας που επρόκειτο να γίνει αλλά ήταν ένας άνθρωπος με τα μισά του χρόνια και φοβόταν ότι θα χρησιμοποιούσε τα δεδομένα του για να αποδείξει την δική του κοπερνίκεια ηλιοκεντρική θεωρία και έτσι ο Τύχο θα ήταν απλά μία υποσημείωση στα βιβλία της ιστορίας.

Μετά από πολύ επιμονή ο Κέπλερ κατάφερε τον Μπράχε να ανοίξει τις αποθήκες με τις μετρήσεις του και να του δώσει την τροχιά του Άρη για να παίζει. Δεν τον άφησε μόνο του όμως, έβαλε σαν συνεργάτη έναν δικό του άνθρωπο για να μπορεί να έχει τον έλεγχο των ερευνών. Με τον καιρό χαλάρωσε ο Τύχο και άφησε τον Κέπλερ να εργάζεται μόνος του. Πρώτα όμως τον έβαλε να υπογράψει ότι δε θα έβγαζε ποτέ στον έξω κόσμο τα αποτελέσματα των ερευνών του. Η ανάθεση της τροχιάς του Άρη στον Κέπλερ ήταν μία από της ευτυχέστερες συμπτώσεις της αστρονομίας, αφού για να εξηγηθούν οι διάφορες ανωμαλίες της πορείας του πρέπει να συνδεθεί με τη θέση του ήλιου, πράγμα που έπεισε ακόμη παραπάνω τον Κέπλερ πως ο ήλιος είναι στο κέντρο του Σύμπαντος.

Πράγα - Γιοχάνες Κέπλερ - Τα χρόνια πριν την Πράγα

Η ζωή του Τύχο Μπράχε στην Πράγα συνδέθηκε με τη ζωή ενός άλλου μεγάλου επιστήμονα της εποχής. Του Γιοχάνες Κέπλερ. Ας δούμε λοιπόν τη ζωή και αυτού πριν η Πράγα φέρει αυτούς τους δύο μεγάλους αστρονόμους κάτω από την ίδια στέγη.

Ο Γιόχανες Κέπλερ

Ο Κέπλερ γεννήθηκε το 1571, για την ακρίβεια (θα το προτιμούσε έτσι) γεννήθηκε στις 27.12.1571 στις 14.30 το μεσημέρι στο Weilderstadt της Βυρτεμβέργης. Οι Κέπλερ ήταν περίεργη οικογένεια, ο παππούς ήταν Δήμαρχος και ένα πρόσωπο αξιοσέβαστο στην περιοχή, ο πατέρας όμως του Γιοχάνες ήταν επαγγελματίας πολεμιστής. Έψαχνε τις ταραχές και πήγαινε όπου υπήρχαν μάχες. Επίσης ήταν ρεμάλι κανονικό που κακοποιούσε τα παιδιά και τη γυναίκα του. Ευτυχώς για αυτούς κάποια στιγμή τους εγκατέλειψε και πήγε να πολεμήσει στις Κάτω Χώρες. Η μητέρα του πάλι ήταν μία ψυχρή γυναίκα (αν έχεις έναν άντρα που σε δέρνει όλη μέρα φαντάζομαι δε μπορείς να είσαι και η πιο ευχάριστη παρέα) η οποία όμως λάτρευε τη φύση, έκανε διάφορα νεροζούμια με βοτάνια και μαντζούνια και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα κάποια στιγμή στο μέλλον να κατηγορηθεί για μαγεία.

Ο Γιοχάνες ήταν ένα ασθενικό παιδί και η κατάσταση του χειροτέρεψε όταν τον έστειλαν από 8 ετών να δουλεύει στα χωράφια. Όταν κατάφερε να μείνει ζωντανός από διάφορες ασθένειες που τον βασάνιζαν εκείνη την περίοδο (πέρασε ευλογιά που του άφησε από μικρή ηλικία το κουσούρι της διπλωπίας, καταστροφή για έναν αστρονόμο να μη μπορεί να δει τα άστρα καθαρά!) η μητέρα του κατάλαβε ότι έπρεπε να τον αφήσει στο σχολείο από το να τρέχει στα χωράφια. Όταν τελείωσε την κανονική του εκπαίδευση πήγε στο Πανεπιστήμιο του Τιμπινγκεν όπου ήταν καθηγητής ο Μίκαελ Μέστλιν, ένας αξιοσέβαστος επιστήμονας της εποχής.

Ο Γιοχάνες ήταν προτεστάντης και θαυμαστής του Πυθαγόρα, ο οποίος είχε πει από τον 5^ο π. Χ. αιώνα ότι η γη δεν είναι ακίνητη στο κέντρο του Σύμπαντος αλλά γυρίζει γύρω από μία αόρατη φλόγα (τελικά ήταν ορατή η φλόγα αλλά έπεσε πολύ κοντά). Επίσης είχε διαβάσει τα βιβλία του Νικόλαου από την Κούσα ο οποίος είχε προηγηθεί κατά έναν αιώνα του Κοπέρνικου στη θεωρεία περί της κίνησης της γης και όλα αυτά σίγουρα τον είχαν βάλει στο τριπάκι του να ασχοληθεί με την αστρονομία.

Η παλιά πόλη του Γκρατς όπως είναι σήμερα.

Κατά το τρίτο έτος των σπουδών του ο Γιοχάνες μαθαίνει ότι πρέπει να πάει σαν δάσκαλος στο εξωτικό Γκρατς. Ο φόβος του ήταν μη θαφτεί σε αυτή τη μικρή πόλη για όλη του τη ζωή. Δε μπορούσε όμως να κάνει και πολλά και έτσι ανέλαβε τη θέση στα 22 του χρόνια το 1594. Δίδασκε Ανώτερα Μαθηματικά και Αστρονομία, ήταν όμως έναν κάκιστος καθηγητής και έτσι ενώ τον πρώτο χρόνο υπήρχαν κάποια παιδιά στα οποία έκανε μάθημα τον δεύτερο απλά δεν είχε κανένα! Πέρα από καθηγητής είχε και τον τίτλο του επαρχιακού Μαθηματικού. Αυτό σήμαινε ότι στην αρχή κάθε χρόνου έπρεπε να κάνει αστρολογικές προβλέψεις για την πόλη. Ο Κέπλερ δεν συμπαθούσε ιδιαίτερα τη «μικρή χαζή αδερφή» της αστρονομίας και έτσι προκειμένου να μην κάνει αρνητικές προβλέψεις παραποιούσε λίγο τα στοιχεία που του έδιναν τα άστρα. Πάντως απέκτησε μεγάλη φήμη όταν στις προβλέψεις του 1595 μίλησε για μία εξέγερση των χωρικών, εισβολή των Τούρκων και δριμύ ψύχος στα οποία έπεσε μέσα. Επίσης στη συνέχεια μαθεύτηκε ότι σε όλη του τη ζωή έκανε τακτικότατες προβλέψεις για την οικογένεια του και τα παιδιά του οπότε μάλλον δεν ήταν τόσο εναντίων της αστρολογίας.

Ο κόσμος για τον Γιοχάνες άλλαξε στις 19 Ιουλίου 1595. Τότε, ξαφνικά, χωρίς να το καταλάβει ξεκίνησε την επιστημονική του καριέρα. Ήταν στο σχολείο και έκανε μάθημα (μάλλον τότε δεν έκλειναν 15 Ιουνίου τα σχολεία) όταν έκανε το σχέδιο της πορείας των μεγάλων αστερισμών του Δία και του Κρόνου. Σχεδίασε λοιπόν τα στοιχεία διασταύρωσης των τροχιών τους. Κάθε περίπου 20 χρόνια ο Δίας προλαβαίνει τον Κρόνο και τον προσπερνάει. Λόγω των αποκλίσεων των σημείων που γίνονταν οι διασταυρώσεις ο Γιοχάνες μπόρεσε να ενώσει αυτά τα σημεία με τρίγωνα. Αν γίνει αυτή η ένωση το αποτέλεσμα είναι αυτό…Μαγικό!

Ο Κέπλερ από παλιότερα είχε αναρωτηθεί γιατί έχουμε 6 πλανήτες (τόσους ήξεραν τότε) και γιατί έχουν αυτές τις συγκεκριμένες τροχιές. Έψαχνε λοιπόν το σχέδιο του Θεού για τον κόσμο. Ήταν ο πρώτος ίσως επιστήμονας που έκανε κάτι τέτοιο. Ως τότε η δουλειά των επιστημόνων ήταν να περιγράφουν τα πράγματα όπως είναι και να προβλέπουν πως θα είναι στο μέλλον, ο Κέπλερ ήταν ο πρώτος που είπε, οκ, έχουμε 6 πλανήτες, γιατί; Έψαξε να βρει την εξήγηση των πραγμάτων. Όταν ο Γιοχάνες είδε το σχέδιο στον πίνακα διαπίστωσε ότι ο εσωτερικός κύκλος είναι ο μισός από τον εξωτερικό. Ο Δίας και ο Κρόνος ήταν οι δύο  εξωτερικοί πλανήτες του συστήματος και ο Δίας είχε τη μισή τροχιά του Κρόνου. Αν λοιπόν όντως το τρίγωνο καθόριζε τη σχέση των τροχιών των δύο πλανητών μήπως άλλα σχήματα καθόριζαν τους υπόλοιπους πλανήτες; Άρχισε λοιπόν πειράματα με τετράγωνα και πεντάγωνα αλλά γρήγορα κατάλαβε ότι πρέπει να πάει σε τρισδιάστατα σχήματα. Και του ήρθε η ιδέα! Στη γεωμετρία υπάρχουν πέντε τέλεια στερεά (Πυθαγόρας) από τον κύβο ως το εικοσάεδρο, όσα και τα διαστήματα ανάμεσα στους έξι πλανήτες. Επίσης αυτά τα στερεά έχουν το χαρακτηριστικό ότι μπορούν να μπουν σε μία σφαίρα με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε όλες οι πλευρές να αγγίζουν την επιφάνεια της, ενώ μπορεί και στο μέσο τους να μπει μία άλλη σφαίρα η οποία αγγίζει το μέσον της κάθε πλευράς του σχήματος! Τέλειο! Αυτό ήταν το μυστικό του Θεού σύμφωνα με τον Κέπλερ και έφαγε όλη του τη ζωή για να το αποδείξει. Δε τα κατάφερε ποτέ βέβαια γιατί η υπόθεση του ήταν λανθασμένη. Σε όλα αυτά τα χρόνια πάντως ανακάλυψε ότι τροχιά των πλανητών δεν είναι τέλειοι κύκλοι αλλά ελλείψεις και εκπόνησε και τους τρεις νόμους της πλανητικής κίνησης. Για να υποστηρίξει πάντως την ωραία ιδέα του δε δίστασε να καταφύγει σε απίστευτες μαθηματικές απατεωνιές ώστε να καλύψει τις ανακολουθίες.

Το ηλιακό σύστημα του Κέπλερ

Από τότε μπήκε στο μυαλό του μία ιδέα. Για να αποδείξει το ορθό της υπόθεσης του έπρεπε να έχει στα χέρια του τις πιο ακριβείς μετρήσεις των τροχιών των πλανητών γιατί ο ίδιος λόγω της διπλωπίας του δε μπορούσε να δει ούτε το φεγγάρι καθαρά. Ποιος ήταν λοιπόν ο άνθρωπος του; Ο Μπράχε φυσικά. Πέρασαν όμως μερικά χρόνια ακόμη μέχρι να ανταμώσουν οι δυο τους. Μέχρι τότε είχε παντρευτεί τη γυναίκα του Μπάρμπαρα (ήταν 23 ετών και ήδη δύο φορές χήρα), είχε μία θετή κόρη και είχε γράψει και το βιβλίο με τον πιασάρικο πραγματικά τίτλο: Prodromus dissertationum cosmographicarum continens mysterium cosmographicum, de admirabili proportione orbium coelestium, deque causis coelorum numeri, magnitudinis, motuumque periodicorum genuinis & proprojis, demonstratum, per quinque reqularia corpora geometrica όπου εξηγούσε την πλανητική του θεωρία.

Τα τελευταία χρόνια του 16^ου αιώνα που η Ευρώπη ζούσε την περίοδο της αντιμεταρρύθμισης η ζωή ήταν δύσκολη για προτεστάντες όπως ο Κέπλερ σε καθολικές περιοχές όπως το Γκρατς. Και έτσι αναγκάστηκε να φύγει. Από την άλλη όμως δε μπορούσε να φύγει και η γυναίκα του γιατί οι αρχές ανακοίνωσαν ότι θα κατασχεθεί η περιουσία όσων Λουθηρανών έφευγαν από την πόλη! Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα για τον Γιοχάνες ο οποίος είχε ήδη το μυαλό του στην Πράγα και στον Μπράχε.

Η ευκαιρία του δόθηκε στις αρχές του 1600. Ένας γνωστός του βαρόνος, ο οποίος ζούσε στην Πράγα και ήταν σύμβουλος του Ροδόλφου βρέθηκε στο Γκρατς και προσφέρθηκε να πάρει μαζί του τον Γιοχάνες στην Πράγα επειδή αν και ήταν καθολικός συμπονούσε τον Γιοχάνες για τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε. Επίσης ο βαρόνος (Χοφμαν το όνομα του) ήταν ερασιτέχνης αστρονόμος και έχοντας διαβάσει έργα του Κέπλερ και γνωρίζοντας τον Μπράχε ήταν αποφασισμένος να τους φέρει σε επαφή…

Πράγα - Τύχο Μπράχε - Τα χρόνια πριν την Πράγα

Ο Τύχο Μπράχε γεννήθηκε το 1546 στη σημερινή Σουηδία που τότε όμως ήταν ακόμη Δανία. Οι Μπράχε ήταν μία από τις πιο επιφανείς οικογένειες της χώρας και από τους πρώτους που άφησαν τον καθολικισμό και στράφηκαν προς την μεταρρυθμισμένη θρησκεία. Η ζωή του σημαδεύτηκε από ένα αξιοπερίεργο γεγονός που συνέβη μόλις στα δύο του χρόνια. Τι συνέβη; Τον απήγαγε ο θείος του! Θεώρησε δίκαιο επειδή η οικογένεια του Τύχο είχε δύο παιδιά να πάρει αυτός το ένα επειδή δεν είχε την τύχη να κάνει παιδί αυτός με τη γυναίκα του. Το παράδοξο της υπόθεσης είναι πως δεν υπήρξε καμμία διαμαρτυρία από την πλευρά των γονιών του Τύχο και απλά συνεχίστηκε η ζωή του. Το θέμα είναι όμως ότι αυτή η απαγωγή συνετέλεσε τα μέγιστα στο να γίνει ο Τύχο αυτός που έγινε τελικά. Ενώ οι Μπράχε γενικά ήταν ένα σόι άγριο, πολεμοχαρές και μπλέκονταν σε καβγάδες το σόι της θείας του (Όξε) έδινε μεγάλη σημασία στη μόρφωση και στα γράμματα. Ο αδερφός της είχε μεγάλη επιρροή στο βασιλικό συμβούλιο της Δανίας και έτσι όταν τελείωσε το σχολείο ο Τύχο έγινε δεκτός στο πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης. Ύστερα από τρία χρόνια φοίτησης εκεί πήγε στη Λειψία, μετά στο Wittenberg και από εκεί λόγω πανώλης οδηγήθηκε στο Ρόστοκ.

Ο Τυχο Μπράχε

Στο Ρόστοκ ήταν όταν είδε μία έκλειψη σελήνης και διαβάζοντας τα σημάδια συμπέρανε ότι προμήνυε τον θάνατο του Τούρκου σουλτάνου (τότε όλοι οι αστρονόμοι ασχολούνταν και με την αστρολογία – όχι με μεγάλη επιτυχία όπως θα δούμε) Το θέμα ήταν ότι έκανε μία δημοσίευση με την πρόβλεψη του. Λίγες μέρες μετά έφτασαν τα νέα στο Ρόστοκ, ο Σουλτάνος όντως πέθανε αλλά…έξι μήνες πριν την πρόβλεψη του Τύχο. Αυτό ήταν αρκετό φυσικά για να γίνει ο Τύχο ο περίγελος της πόλης. Λίγους μήνες μετά σε μία γιορτή κάποιος τον προσέβαλε για το συγκεκριμένο θέμα και τότε ο Τύχο τον κάλεσε να λύσουν τις διαφορές τους αντρίκεια, με τα ξίφη. Στη μονομαχία ο Τύχο έχασε ένα κομμάτι της μύτης του. Ήταν πολύ τυχερός που επέζησε της αιμορραγίας και γλίτωσε και την μόλυνση. Όταν γύρισε στη Δανία έφτιαξε μόνος του, αναμιγνύοντας χρυσό και ασήμι, ένα πρόσθετο μέλος για την κομμένη του μύτη το οποίο έβαζε στη μύτη με μία κολλώδη αλοιφή που κουβαλούσε πάντα μαζί του.

Ο Τύχο είχε από μικρός λατρεία στην αστρονομία και από τον καιρό της Λειψίας αγόραζε και διάβαζε τέτοια βιβλία ενώ είχε ξεκινήσει από τα 15 του να ελέγχει την ακρίβεια, ή την ανακρίβεια για να πούμε την αλήθεια των παρατηρήσεων του Πτολεμαίου της Αλεξάνδρειας. Ο εξοπλισμός του σε αυτές τις μετρήσεις; Μία σφαίρα των ουρανών μεγέθους μίας γροθιάς και ένα κορδόνι. Το σημαντικότερο χαρακτηριστικό του Μπράχε σαν αστρονόμου ήταν η ακρίβεια στις μετρήσεις του, δεν ήταν ούτε κατασκευαστής όπως ο Γαλιλαίος ούτε τόσο μεγάλος θεωρητικός όπως ο Κέπλερ και ο Νεύτων.

Το 1572 ο Τύχο ζούσε στη Σουηδία, στην περιοχή που σήμερα είναι το ξακουστό Κνουνδστρουπ. Εκεί γνώρισε τον έρωτα της ζωής του και έκανε μία από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις του. Η Κίρστεν Γεανσντενα ήταν μία απλή γυναίκα της περιοχής, μία λαϊκιά – μία πληβεία και το Μπραχέικο δε μπορούσε να το επιτρέψει. Ανέδρασε σε αυτή τη σχέση και δεν ενέκρινε ποτέ τον γάμο τους. Ο Τύχο όμως ήταν κύριος, αυτή βρήκε και σε αυτή έμεινε πιστός σε όλη του τη ζωή. Στο θέμα της ανακάλυψης μαθαίνουμε πως ενώ προχωρούσε ένα βράδυ στο δρόμο και κοιτούσε τον ουρανο (έτσι πρέπει να πήγαιναν όλοι οι αστρονόμοι τότε, περπατούσαν και κοιτούσαν τον ουρανό) παρατήρησε ένα αστέρι που δε το είχε ξαναδεί, ένα νέο αστέρι κοντά στον αστερισμό της Κασσιόπης. Οι επιστήμονες σήμερα λένε ότι αυτό που είδε ήταν μία έκρηξη σούπερ νόβα. Αυτό ήταν τεράστια ανακάλυψη για την εποχή γιατί από την αρχαιότητα ο κόσμος πίστευε ότι το σύμπαν από το φεγγάρι και πέρα δεν αλλάζει ποτέ. Με αυτή του παρατήρηση ο προσεκτικός Τύχο άλλαξε τον τρόπο που θα κοιτούσαν τους ουρανούς οι αστρονόμοι για πάντα και ανάγκασε πολύ κόσμο να πηγαίνει με το κεφάλι ψηλά.

Το εργαστήρι του Τύχο, το ξακουστό Ουράνιενμποργκ

Το 1576 η φήμη του Τύχο σαν αστρονόμου είχε μεγαλώσει αρκετά και λόγω κάποιων προστριβών με τον βασιλιά απείλησε ότι θα φύγει και θα πάει στη Γερμανία να προσφέρει εκεί τις υπηρεσίες του. Τότε ο Φρειδερίκος Β’ του έδωσε αυτό που πάντα ήθελε. Τη δυνατότητα για ένα δικό του εργαστήριο για να παρατηρεί τους ουρανούς. Για να το καταφέρει αυτό του παραχώρησε ένα νησί, το Βεν, μαζί με τους κατοίκους του, τους φόρους του και την παραγωγή του με όρο να συμπεριφερθεί σωστά στους κατοίκους και να μην κάνει τίποτα παράλογο. Η πρώτη δουλειά που έκανε ο Τύχο όταν πήρε το νησί ήταν να χτίσει το τεραστίων διαστάσεων εργαστήριο του, το Ουρανιενμπόργκ στο χώρο που ήταν το μεγαλύτερο βοσκοτόπι του νησιού. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι η σχέση του με τους ντόπιους δεν ήταν και οι καλύτερες δυνατές από την αρχή. Ο Τύχο έμεινε εκεί 20 χρόνια, έκανε παρατηρήσεις και χαρτογράφησε τους ουρανούς με απίστευτη ακρίβεια δεδομένου μάλιστα ότι μιλάμε για μία εποχή που δεν είχε ανακαλυφθεί ακόμη το τηλεσκόπιο και έκανε του Ουράνιενμποργκ ένα κόσμημα της επιστημονικής Ευρώπης. Μαθητές, σοφοί και ευγενείς γέμιζαν συνεχώς τα δωμάτια του για να παρακολουθήσουν τις ανακαλύψεις του Τύχο και να ακούσουν τις αναλύσεις του για το ηλιο-γεοκεντρικό σύστημα στο οποίο πίστευε. Έλεγε συγκεκριμένα ότι ο ήλιος ήταν στο κέντρο του σύμπαντος αλλά και η Γη ήταν σταθερή σε ένα σημείο και γύριζε μόνο γύρω από τον εαυτό της. Με αυτή τη θεωρεία θέλησε να μην πάει κόντρα στη θρησκεία που θεωρούσε τη Γη κέντρο του σύμπαντος αλλά δε μπορούσε να μην αποδεχτεί και την ορθότητα της θέσης του Κοπέρνικου για την ακινησία το ήλιου και την κίνηση της Γης.

Το σύστημα του Τύχο Μπράχε για τον κόσμο.

Κάποια στιγμή όμως όλα τα ωραία τελειώνουν. Ο Φρειδερίκος Β’, ο μαικήνας του Τύχο, πέθανε και ο διάδοχος του, ο Χριστιανός Δ’ δεν είχε καμμία διάθεση να δίνει τεράστια ποσά για τις μελέτες του Τύχο που δεν τον ενδιέφεραν καθόλου. Με δικαιολογίες λοιπόν την κακομεταχείριση των ντόπιων του Βεν και τον μη εγκεκριμένο γάμο του τον έδιωξε από το νησί.

Ήταν το 1597 όταν ο Τύχο μαζί με το νοικοκυριό του – 40 άτομα ήταν τα παιδιά και το υπηρετικό προσωπικό – έφυγαν για τη Γερμανία. Ήταν ήδη πάνω από τα 50 και το μέλλον του φαινόταν δύσκολο. Για τους επόμενους 18 μήνες προσπαθούσε από απόσταση να κερδίσει την εύνοια του βασιλιά αλλά χωρίς καμμία επιτυχία. Κάπως έτσι αποφάσισε να πάει στην Πράγα, στο γεωγραφικό και πολιτικό κέντρο της Ευρώπης όπου υπήρχε ένας βασιλιάς που έδειχνε ενδιαφέρον για τις επιστήμες και τις τέχνες. Έτσι το καλοκαίρι του 1599 έφτασε η κλήση του αυτοκράτορα. Αγόρασε μία καινούργια άμαξα και κίνησε για την Πράγα. Στο δρομο όμως έγινε ένα συμβάν που τον έκανε να αμφιβάλει για το αν έπρεπε να πάει στην Πράγα. Σε μία στάση στη διαδρομή, το κατοικίδιο ελάφι του ήπιε ένα πιάτο γεμάτο μπύρα και μεθυσμένο καθώς ήταν έπεσε από τις σκάλες. Αυτό το θεώρησε πολύ κακό οιωνό και καθυστέρησε λίγο την αναχώρηση του για την Πράγα. Τελικά όμως κατάλαβε ότι δεν είχε και πολλές επιλογές και έτσι μία ζεστή καλοκαιρινή μέρα, με τη μύτη του να λαμποκοπάει ο Τύχο βρέθηκε στην Πράγα.