Πράγα - Ο ποιητής της Πράγας

Ψάχνοντας να βρω ένα θέμα για την επόμενη ανάρτηση με θέμα την Πράγα ήθελα μία πιο σύγχρονη προσωπικότητα. Είδαμε βασιλιάδες, αυτοκράτορες, επιστήμονες αλλά δεν είδαμε καλλιτέχνες. Τελικά κατέληξα στον «ποιητή της Πράγας», ο οποίος δεν είναι ο Κάφκα. Ναι, κάνω αφιέρωμα στην Πράγα και δε θα γράψω τίποτα για τον Κάφκα, όλοι για αυτόν γράφουν! Εγώ θα γράψω για τον «ποιητή της Πράγας» λοιπόν. Το όνομα του; Γιόσεφ Σούντεκ.

Πανοραμική άποψη της γέφυρας του Καρόλου.

Γεννήθηκε το 1896 στο Kolin της Βοημίας και η ζωή του έδειχνε ότι θα ήταν δύσκολη από μικρός. Στα 3 του έμεινε ορφανός από πατέρα και η μητέρα του πήρε την απόφαση να μετακομίσουν στην Πράγα. Στα 15 του ήταν μαθητευόμενος βιβλιοδέτης αλλά ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος διέκοψε την μαθητεία του. Επιστρατεύτηκε και εστάλει στο ιταλικό μέτωπο. Εκεί, ένα λάθος, μία οβίδα των δικών του, του διέλυσε το δεξί χέρι. Για να ζήσει αναγκάστηκαν να του το κόψουν…



Η γέφυρα του Καρόλου σε πρώτο πλάνο
και μακριά στο βάθος το κάστρο.



Αφού ανάρρωσε γύρισε στην Πράγα και έμεινε για κάποιο διάστημα στο Νοσοκομείο Παλαιμάχων. Προφανώς η καριέρα του σαν βιβλιοδέτης είχε τελειώσει. Η πρόταση της κυβέρνησης ήταν να γίνει πλανόδιος πωλητής και να πουλάει καπνό και τσιγάρα για το κρατικό μονοπώλιο. Ο Σούντεκ όμως απέρριψε την πρόταση. Από μικρός είχε δείξει ενδιαφέρον για τη φωτογραφία και μάλιστα είχε πάρει μία μηχανή μαζί του στην Ιταλία όπου έκανε κάποιες σπουδές της Ιταλικής υπαίθρου. Ξεκίνησε λοιπόν να πουλάει φωτογραφίες στο δρόμο. Λίγο καιρό μετά αναγκάστηκε να σταματήσει. Δεν είχε άδεια για να κάνει κάτι τέτοιο. Τότε ένας γιατρός του Νοσοκομείου Παλαιμάχων (ο δρ Νεντόμα) που είχε διακρίνει το ταλέντο του στη φωτογραφία μεσολάβησε για να γίνει δεκτός στο τμήμα φωτογραφίας της Σχολής Γραφικών Τεχνών. Εκεί, ένας καθηγητής του (Νόβακ) του έκανε τη ζωή δύσκολη αφού τον «έκραζε» συνεχώς γιατί τον θεωρούσε ατάλαντο. Τελικά το 1924 κατάφερε και πήρε το πτυχίο του. Λίγο μετά κατάφερε να βρει έναν εκδοτικό οίκο που του έδινε κάποιες δουλειές και έτσι μπόρεσε να φτιάξει το πρώτο του στούντιο, μία παράγκα ήταν που τη μετέτρεψε σε στούντιο ανάμεσα στη Mala Strana και στο ποτάμι.



 Ο Σούντεκ με την αγαπημένη
του μηχανή επ' ώμου.



Αυτό το στούντιο το είχε γεμίσει με παλιές φωτογραφικές μηχανές – αντίκες του περασμένου αιώνα. Αυτές χρησιμοποιούσε και αυτός άλλωστε κάπως έτσι ένοιωθε, σαν απομεινάρι του περασμένου αιώνα. Το 1940 βρήκε την αγαπημένη του μηχανή. Μια πανοραμική Kodak του 1894. Ήταν μία μηχανή τεράστια που ήταν κατόρθωμα μόνο που την κουβαλούσε με το ένα του χέρι σε όλη τη Βοημία για τις φωτογραφίσεις του. Με αυτή τη μηχανή πάντως τράβηξε μερικές εκπληκτικές φωτογραφίες. Κατά το 1950 είχε λυθεί και το βασικότερο πρόβλημα που είχε με την συγκεκριμένη μηχανή, έπαιρνε μόνο ένα φιλμ! Άρα όταν τελείωνε αυτό το ένα φιλμ έπρεπε να γυρίζει σπίτι για να το βγάζει χωρίς να πάρει φως. Μία φίλη του του έδωσε τη λύση. Έφτιαξε έναν τεράστιο μαύρο σάκο που χωρούσε μέσα και αυτόν και τη μηχανή και έτσι κάθε φορά που τελείωνε το φιλμ αντί να γυρίζει στο στούντιο έμπαινε εκεί μέσα και το άλλαζε στα τυφλά!

Οι σπουδαιότερες συλλογές της καριέρας του Σούντεκ ήταν η «Πανοραμική Πράγα» του 1959 (τραβηγμένες με την αγαπημένη του Kodak) αλλά και η συλλογή που τον έκανε γνωστό με φωτογραφίες του Αγίου Βίτου το 1928 για το τέλος των εργασιών (αν και όταν ξαναφωτογράφισε τον ναό το 1942 για τη συλλογή «Αντιθέσεις» είναι ξεκάθαρο ότι οι εργασίες συνεχίζονταν κανονικότατα. Τον καιρό της κατοχής, όταν ακόμα και ένα δένδρο να φωτογράφιζες διέτρεχες τον κίνδυνο να σε κλείσουν μέσα αποσύρθηκε στο στούντιο και ξεκίνησε συλλογές που ολοκληρώθηκαν χρόνια αργότερα. Η πρώτη ήταν «Το παράθυρο του στούντιο μου» (1940 – 1954), η συλλογή « Ένας περίπατος στον κήπο μου» (1940-1976) και η συλλογή «Λαβύρινθοι» με φωτογραφίες από το εσωτερικό του στούντιο του.

Ο Άγιος Βίτο φωτογραφημένος
από τον Γιόσεφ Σούντεκ.

Ένα χαρακτηριστικό που κάνει τον Σούντεκ μεγάλο καλλιτέχνη είναι η συνήθεια που είχε να κάνει ο ίδιος τις μίξεις των διαλυμάτων που χρησιμοποιούσε για την εμφάνιση των φωτογραφιών του. Το θέμα είναι πως δεν ακολουθούσε τις ενδεδειγμένες αναλογίες διαφοροποιώντας μάλιστα από φιλμ σε φιλμ τα διαλύματα κάνοντας κάθε φωτογραφία απόλυτα μοναδική αφού δεν υπάρχει η δυνατότητα να αναπαραχθεί!

Το τσέχικο κράτος απέδωσε πολλές τιμές στον Σούντεκ αν και υπήρχε από μέρος τους πάντα μία σιωπηλή διαμαρτυρία ότι είναι πολύ ρομαντικός και του αρέσει να φωτογραφίζει τοπία, με αποτέλεσμα να μην αποδίδει τον αγώνα του ανθρώπου στην καθημερινότητα του. Η απαντήσεις του Σούντεκ ήταν φυσικά πως είναι πάρα πολύ χαρούμενος που τον θεωρούν ρομαντικό και ως προς την έλλειψη ανθρώπων στις φωτογραφίες του είχε δηλώσει (στο περίπου): «Είμαι μονόχειρας και κουβαλάω μαζί μου μία τεράστια μηχανή, συνήθως κάνω τόση ώρα να τη στήσω που οι άνθρωποι εξαφανίζονται μέχρι να τους φωτογραφίσω» 

Συνολικά έβγαλε 16 συλλογές, ήταν ένας άνθρωπος που δεν παντρεύτηκε ποτέ, ήταν ντροπαλός και παρά τις απαγορεύσεις της κομμουνιστικής κυβέρνησης κατάφερε στο στούντιο του να έχει μία τεράστια συλλογή από έργα κλασσικής μουσικής που φυσικά περιελάμβαναν και δυτικούς μουσουργούς. Πέθανε στις 15/9/1976 και το στούντιο του λειτουργεί σήμερα σαν μουσείο.